A crise ambiental dos “pellet de plástico” avanza sen solucións efectivas
Cando fai un mes, seis contedores “perdidos” entre a costa galega e a portuguesa polo buque Tuconao saltaron algunhas alarmas que non tiveron eco nas autoridades ambientais... nin do estado nin da Comunidade Autónoma. Froito dese episodio 1.000 sacos de 25 quilos de granzas de polímeros de plástico ou pélets acabaron en augas das costas de Galicia, moitos esnaquizados contra as rochas e esparcidos polos areais do país. Trátase de pequenas bolas de plástico con aditivos e fácil conversión en microplásticos como consecuencia da acción da auga, sal e area destes pélets que se utilizan como materia prima en todo tipo de industrias de fabricación de utensilios de plástico. Deste material preocupan os seus aditivos e a súa facilidade de incorporación ao medio que se vai a descompoñendo, así como tamén como pode afectar á fauna e ao medio mariño galegos.
Desde a Xunta de Galicia anunciaron que estableceron un operativo ambiental con máis de 200 persoas nas praias galegas para retirar os restos de pellets plásticos de Portugal que están a chegar ao litoral nos últimos días. A vicepresidenta segunda, Ángeles Vázquez, informou que os estudos encargados pola Xunta a semana pasada para determinar a composición do material que está a chegar á costa, tanto en forma de sacos como en forma de restos dispersos, revelaron que se trata de polietileno, aínda que esta información non foi confirmada pola empresa fabricante dos polímeros que chegaron ás costas galegas.
Vázquez salientou a necesidade de que o Goberno central envíe de inmediato "a ficha técnica do produto" que o barco mercante Toconao transportaba nun dos seus contedores que caeu ao mar mentres transitaba polas augas portuguesas. Quixo ademais insistir en "que todas as administracións" deben traballar xuntas para levar a cabo a recolección organizada e consensuada dos restos que chegan á costa, lembrando que en espazos naturais protexidos e zonas Rede Natura débense solicitar "permisos aos departamentos autonómicos competentes".
Pola súa banda, o goberno español brindou o seu apoio ao executivo galego, aínda que con condicións: require que o plan autonómico de contaminación mariña elévese a nivel 2, do mesmo xeito que tamén lle pediron asociacións ecoloxistas como ADEGA, cousa que o goberno galego non o ve como necesario. Desde o BNG, a eurodeputada Ana Miranda, presentará este mediodía en Bruxelas unha serie de medidas para evitar ou paliar este tipo de episodios de contaminación na costa.
A Delegación do Goberno en Galicia informa que o contedor contiña 1.050 sacos de 25 quilos cada un, o que suma 26.250 quilos, segundo a información proporcionada polo avogado da navieira Maersk, responsable do Toconao. Á parte dese contedor, outros cinco pertencentes ao buque caeron ao mar cargados con rolos de papel filme, pneumáticos, barras de aluminio e pasta de tomate. Pero isto non é un feito illado xa que, segundo un informe recente da Comisión Europea, cada ano pérdense entre 52.000 e 180.000 toneladas en todo o mundo debido á manipulación incorrecta ou incidentes como este.
Así mesmo, a Unidade Especializada no medio Ambiente da Fiscalía Xeral do Estado iniciou un expediente de seguimento desde o pasado 4 de xaneiro, momento en que comezou a estenderse a marea de plástico desde Barbanza cara á Costa da Morte. Actualmente, están a realizarse investigacións para determinar posibles responsabilidades penais.
Diversas fontes indican que a navieira Maersk sería responsable do suposto delito, xa que foi o mercante que fretou o barco onde se perdeu a carga. Dacordo coa Delegación do Goberno, o letrado de Maersk informoulles que contrataran a profesionais especializados para monitorear a vertedura e que a empresa se había ofrecido a pagar os gastos de limpeza e puxo ao dispor a súa colaboración no caso de que for necesario.
Do mesmo xeito, España solicitou a Portugal toda a información relacionada coa perda dunha parte da carga no Toconao. Segundo o Executivo español, o suceso ocorreu a uns oitenta quilómetros ao oeste de Viana do Castelo. En calquera caso, levará a cabo unha investigación por parte da Fiscalía de Portugal co fin de esclarecer e aclarar as responsabilidades.
Ademais, Ecoloxistas en Acción, xunto con Plademar Muros-Noia, presentaron esta mañá no xulgado de Noia unha demanda penal contra a empresa armadora propietaria do buque portacontedores Toconao, responsable da vertedura da marea de pellets de plástico. Así mesmo, esixen unha caución de 10 millóns de euros que “cubra todos os custos de restauración”.
O equipo responsable de coordinar as operacións en Lixos Mariños do Instituto Español de Oceanografía (IEO) comezou a traballar coas granzas de polímeros que colleitaron durante a fin de semana na ría de Vigo. Para comezar, tentan determinar a composición das bólas de plástico para determinar o seu grao de toxicidade. Segundo eles, o problema non radica no material, xa que existen doce tipos diferentes de plástico, senón nos aditivos que conteñen, que poden ser ao redor de 10.000 e moitos deles son antimicrobianos ou antifungicidas, sólidos duradeiros e non biodegradables.
O equipo di que habería que empezar por pedir á empresa información sobre a composición do material e os aditivos que poden ter, así como controlar a posible deriva dos pellets vertidos. Como resultado, o grupo está en contacto con outros investigadores que analizan ese roteiro.
Desde ADEGA explican que o control destes materiais no mar sería máis efectivo debido á súa facilidade de flotación antes de que cheguen á costa e deposítense en areais e bancos marisqueiros. Aseguran que é crucial reforzar a protección na desembocadura das rías e na contorna dos espazos naturais protexidos, xa que a infiltración destes contaminantes e a súa permanencia no medio poderían causar un maior dano ao ecosistema.
Aínda que non hai probas de que os plásticos poidan afectar directamente a saúde humana, segue sendo un tema preocupante porque as aves poden morrer de asfixia ao inxerilos debido á dificultade de tragar, e mesmo os peixes máis grandes pódenos comer.
ADEGA está a organizar unha serie de xornadas formativas, das que informará ao longo do día de hoxe, a través do voluntariado co fin de coordinar as tarefas de limpeza e intervir directamente no litoral afectado. Afirman que é esencial establecer un protocolo de acción e unha coordinación mínima nos labores de limpeza da costa afectada para evitar maiores danos aos ecosistemas litorais fráxiles. A efectividade dos traballos de limpeza depende de evitar a masificación, comprender a contorna, aplicar as técnicas adecuadas e enfocar os esforzos alí onde se requira. Polo que ven necesario que a experiencia adquirida durante a traxedia do Prestige e as limpezas de praias anuais simultáneas xeren traballos de voluntariado máis efectivos e seguros.
Outra cuestión a resolver é contar con instrucións claras (competencia da Xunta) sobre a recollida dos pellets plásticos (sexa realizada por profesionais, por operarios públicos ou por voluntarios) e nomeadamente os procedementos de recollida, trasporte e destino final para a xestión dos residuos recollidos... así como o uso de EPIs polas persoas que fan recollida (luvas e máscara). Neste sentido, compre lembrar que toneladas de chapapote, prendas, etc. do Prestige seguen nas instalacións de SOGARISA pendentes de tratamento décadas despois.
Máis información: https://galiciaambiental.org/gal/actualidad-ver/as-praias-galegas-volven-a-ser-o-destino-de-vertidos-de-lixo-a-gran-escala