Só A Coruña e Pontevedra están cumprindo a normativa legal de las ZBE
Pontevedra e A Coruña son as únicas cidades galegas que están cumprindo a normativa das Zonas de Baixas Emisións (ZBE). A partir do 1 de xaneiro de 2024, un total de sete cidades galegas deberán ter implementadas as ZBE estipuladas pola “Ley de Cambio Climático y Transición Ecológica” se non queren arriscarse a graves multas e sancións. As cidades galegas que estarían obrigadas a poñelas son Ferrol, Lugo, Ourense, Santiago de Compostela, Vigo, A Coruña e Pontevedra, estas dúas últimas son as únicas que comezaron a poñela en marcha.
En A Coruña tan só a área da Mariña e a Cidade Vella atópanse na zona de baixas emisións. Estas xa tiñan restricións de acceso antes da nova lei de 2021, favorecendo a circulación de residentes e carga e descarga, ademais do transporte público.
En cambio, en Pontevedra tódolos vehículos, independentemente de se teñen ou non unha etiqueta ambiental da DXT, teñen acceso ás súas zonas de tráfico limitado. Identificouse algunhas áreas da cidade, como o centro urbano, O Burgo, Monte Porreiro e Estribela, como zonas con menor tráfico. Ademais, debido a que a cidade cumpre cos niveis de contaminación permitidos, actualmente permítese o paso de tódolos vehículos sen distinción. Aínda que estas zonas están claramente identificadas como tal, non se impoñerán restricións ata que non se superen as estatísticas de contaminación e emisións, o cal podería ocorrer no futuro.
A complicación urbanísticas que supón a creación destas zonas, xunto coa cantidade de coches que non terán permitida a entrada a estas zonas, supuxo que moitas cidades non quixesen poñer en funcionamento esta lei. En Galicia, máis da metade dos vehículos non terán posibilidade de acceder a estas Zonas de Baixas Emisións debido á antigüidade. Estímase que ata 2,1 millóns de vehículos, furgonetas e camións matriculados non teñen dereito a etiqueta da DXT, mentres que en España uns 3 de cada 10 coches non contan con etiqueta e, por tanto, ven afectados por restricións de circulación.
En maio de 2021 publicouse no BOE a “Ley de Cambio Climático y Transición Energética”, e ten como obxectivo, para 2030, diminuír as emisións de gases de efecto invernadoiro (GEI) nun 23 % en comparación cos niveis de 1990. No artigo 14.3 da devandita lei establécese que a ZBE atópase dentro dunha área delimitada por unha "administración pública, en exercicio das súas competencias, dentro do seu territorio, de carácter continuo, e na que se aplican restricións de acceso, circulación e estacionamento de vehículos para mellorar a calidade do aire e reducir as emisións de gases de efecto invernadoiro, conforme á clasificación dos vehículos polo seu nivel de emisións de acordo co establecido no Regulamento Xeral de Vehículos vixente”.
Despois da publicación desta lei en 2021, faltaban explicacións sobre como os municipios debían adaptar determinadas zonas urbanas ás Zonas de Baixas Emisións. Para iso, o Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico publicou en novembro de 2021 un documento que contén as Directrices para a Creación de ZBE. Posteriormente, o 27 de decembro de 2022, o Consello de Ministros aprobou o Real Decreto 1052/2022, que establece as ZBE.
A nova regulación require a creación de novas ZBE con restricións para vehículos en tódalas cidades con máis de 50.000 habitantes, así como en territorios insulares e poboacións de máis de 20.000 habitantes que teñan incumprimentos e sancións en canto á calidade do aire, segundo os valores límites de emisións establecidos polo Real Decreto 102/2011, do 28 de xaneiro, sobre mellora da calidade do aire.
Ademais das ZBE, os municipios deben desenvolver un novo Plan de Mobilidade Urbana Sostible (PMUS) que se inclúa nas ordenanzas municipais. Ademais de establecer unha ZBE para o tráfico, este plan require a implementación doutras iniciativas para mellorar a calidade do aire nas cidades.
Segundo a normativa, nestas zonas só poderán entrar vehículos coas etiquetas oficiais da DXT. Os vehículos sen etiqueta ambiental da DXT debido ás súas altas emisións non poderán transitar por todas estas zonas, e no futuro é posible que tamén se limite a circulación dos vehículos con etiquetas B e C da DXT, aínda que a decisión finalmente recae en cada concello que pode ampliar ou reducilas.
Ditas etiquetas son:
Etiqueta 0: coches eléctricos (BEV), eléctricos de autonomía estendida (REEV), híbridos enchufables cunha autonomía de 40 km e os vehículos de pila de combustible.
Etiqueta Eco: vehículos híbridos enchufables que non poidan percorrer máis de 40 km en modo eléctrico, os híbridos non enchufables e os de gas natural.
Etiqueta C: turismos e furgonetas lixeiras de gasolina matriculados a partir de 2006 e os turismos e furgonetas diésel matriculados a partir de setembro de 2015.
Etiqueta B: turismos e furgonetas de gasolina a partir de xaneiro de 2001 ata 2005 incluído e as furgonetas e turismos diésel a partir de 2006 ata agosto de 2015.
Actualmente, das 149 cidades que teñen que implementar estas medidas en España só unha vintena cumpriron (15% do total), entre elas Pontevedra, A Coruña, Madrid, Barcelona, Córdoba, Sevilla, Badalona, Rivas-Vaciamadrid, San Cugat do Vallés, Valencia e Sant Joan Despí. A maioría dos municipios están a traballar para publicar o seu ZBE, aínda que con atraso xa que era necesario ter estas áreas especiais antes de 2023.