Portugal crea un plan de acción contra as especies invasoras
Frear as especies invasoras é posible ou iso é o que vai tratar de facer Portugal a través dun novo plan de contención pouco visto ata agora. A problemática das especies invasoras é cada vez máis preocupante pola entrada cada ano de especies novas por diferentes vías moi distintas entre si. Pero esta situación non só afecta a Portugal senón a toda Europa e ao resto do mundo xa que as especies exóticas invasoras son unha das principais ameazas para a biodiversidade e os ecosistemas debido a que estas afectan os valores naturais existentes no territorio.
Portugal viuse na necesidade de crear un plan de contención das especies exóticas invasoras tras ser levado por parte da Comisión Europea ao Tribunal de Xustiza da Unión Europea por non ter as medidas suficientes para a prevención e a contención das especies invasoras. Por ese motivo, o goberno portugués ha tido que crear unha Estratexia Nacional de Conservación da Natureza e a Biodiversidade 2030 (ENCNB), a cal foi aprobada no Consello de Ministros.
Como pode influír isto en Galicia
Actualmente, o plan de contención das especies invasoras, no caso de Galicia, é clasificar estas plantas, saber onde se sitúan, como atacan ás que a rodean e buscar formar de exterminalas ou telas controladas. Aínda así, a maioría destas especies son moi difíciles de exterminar pola gran cantidade de superficies que abarcan, o tempo que levan en Galicia ou polo seu poder rexenerador.
Como se pode apreciar, o plan que leva a cabo en Galicia coa Lei de Biodiversidade é amplo pero non o suficientemente efectivo en comparación co plan elaborado por Portugal. Ben é certo que uno conta cun goberno autonómico pequeno e outro cun goberno estatal, pero agora que temos este plan veciño igual sería o momento ideal para tentar implementalo en Galicia e mesmo tratar de melloralo. Ou mesmo tentar negociar co goberno luso para axudarse entre zonas fronteirizas de tal modo que ambos os lugares estean libres de especies invasoras exóticas novas.
Obxectivos do plan de acción luso
Os obxectivos da estratexia lusa son o reforzo da prevención, o control das especies exóticas invasoras a nivel nacional no cadro da Unión Europea e promover un océano saudable, sen especies que modifiquen os hábitats, para impulsar o desenvolvemento sostible. Así como tamén implementar un programa de sensibilización sobre os riscos da introdución de especies exóticas nun espazo marítimo nacional e o establecemento dun sistema de alerta precoz.
Ademais dos obxectivos xerais, o goberno tratou de expor uns máis específicos para o plan de acción que son incrementar a concienciación da cidadanía sobre o tema da especies exóticas invasoras; recompilar información sobre estas nas que se inclúan as súas características, historia, impactos na biodiversidade, saúde humana e socioeconomía; articular as accións establecidas para reducir a probabilidade de introdución e dispersión das especies invasoras con estándares internacionais e códigos de conduta; tratar de minimizar a contaminación que estas plantas producen en bens, mercadorías, vehículos, embarcacións e outros equipos; e implementar mecanismos de seguimento e inspección que permitan a súa detección temperá relacionada cos roteiros de introdución.
E tamén asegurar a notificación rápida e eficaz da detección de novas especies exóticas asociadas a vías e seguimento correspondente. Ademais de asegurar a participación de todas partes interesadas e mellorar a comunicación entre eles.
Segundo a resolución do Consello de Ministros, o plan esta previsto que sexa revisado cada seis anos. Mentres tanto iranse creando medidas a curto prazo que se realizarán nos próximos dous anos e tamén a medio prazo ata os catro anos, e a longo prazo ata que finalice o plan. Para que leva a cabo a súa implementación, o goberno estableceu unha comisión de acompañamento, de tal forma que poidan coordinar o plan, elaborar os informes do seu progresa para ver se as medidas están a ser frutíferas, e no caso de que non o sexan tratar de melloralas, o mesmo que co plan no caso de ser necesario.
Con este novo plan, o goberno recoñeceu que hai ata once vías diferentes de introdución de especies exóticas invasoras sendo estas vías polas que máis especies chegan e que máis perigo provocaron. Polo que, ao ser tan distintas entre si, o goberno dispón unha forma de actuar especifica para cada vía.
Segundo puideron identificar, as vías polas que adoitan entras as especies invasoras son a través da acuicultura, dos animais, incrustadas en cascos das embarcacións, polos materiais que chegan aos viveiros, nas plantas, polo transporte de material de hábitat, pola dispersión natural das especies, da horticultura e a ornamentación, dos animais de compañía, os acuarios ou os terráraos, e dos vehículos. Como se pode apreciar, son vías de fácil acceso para as plantas e polas que é fácil que os responsables das mesmas non se dean conta do que están a transportar tanto por descoñecemento das especies como por descoido.
Como entran as novas especies e como as van eliminar
En primeiro lugar, a vía acuicultora incide sobre especies exóticas introducidas como consecuencia de fugas de situacións confinadas ou controladas en ambientes acuáticos (como é o caso de auga doce ou salgada) na que son cultivadas ou criadas para a produción de alimentos, para o consumo humano, animal ou outros produtos deste tipo. É por iso polo que, de momento, o uso de especies exóticas en acuicultura estará prohibido ata avaliar o risco invasor que poida supoñer, así como evitar a construción de instalacións en zonas sensibles, por exemplo os corredores migratorios próximos, e investir en métodos de minimización de fugas e monitorización das condicións.
Pola vía contaminante en animais, as especies son introducidas involuntariamente pegados aos corpos dos animais destinados ao comercio transportados a través de actividades humanas como é a produción animal e a alimentación. Para evitar a súa propagación, o goberno expón facer controis pre-fronteira usando medidas do control de pragas e tratamentos antes da exportación; controis na fronteira nos que se fagan inspeccións, tratamentos e corentenas aos animais; e máis controis unha vez entraron no país realizando seguimento de certos produtos a través de inspeccións domesticas e tratamentos.
Pola vía contaminante de material de viveiro descubriron que entran especies liberadas involuntariamente como contaminantes en plantas ou material vexetal asociado a viveiros comerciais, excluíndo os contaminantes transportados por sementes ou parasitos. Para evitar a entrada destas especies, quérese implementar un código de boas prácticas ambientais e fitosanitarias ademais dun sistema de etiquetaxe obrigatoria que indique a especie, a súa orixe, o seu potencial invasor e a orientación de xestación da planta.
Así mesmo tamén poden entrar grazas ás incrustacións nos cascos das embarcacións. As especies son introducidas accidentalmente como incrustantes nos cascos das embarcacións. Para evitar esta situación, o goberno portugués recomenda o uso de tratamentos ante-incrustantes nas embarcacións e a limpeza regular, preferiblemente fose da auga.
Pola vía contaminante en plantas as especies son introducidas tamén de forma involuntaria en plantas ou produtos de orixe vexetal transportados a través de actividades humanas. Estas plantas adoitan ser utilizadas en distintos sectores como son a agricultura, a explotación forestal ou a horticultura, polo que son transportadas entre varias rexións do mundo e poden propagarse por máis lugares. É por iso polo que, do mesmo xeito que ocorre coa contaminación en animais, van tomar as mesmas medidas antes, durante e despois de pasar a fronteira.
No caso da entrada de especies por transporte de material de hábitat, estas son introducidas de maneira involuntaria como contaminantes de material de hábitat (por exemplo o chan, vexetación ou produtos de madeira) cando estes produtos son o foco da comercialización e non transportados como plantas. Para impedir tomaranse diferentes medidas preventivas como a corentena segundo se a introdución é a través de distancias longas ou por propagación local.
Outra das vías de introdución é mediante a dispersión natural na que as especies que se moven por novas rexións, de forma natural sen a intervención humana, a partir de rexións nas que outras especies exóticas xa foron introducidas por outras vías de introdución. Esta vía é moi difícil de controlar con medidas directas polo que o goberno portugués ve importante investir en mecanismo de detección precoz de modo que se poida actuar nas primeiras fases de invasión e minimizar así a posibilidade de dispersión.
A horticultura é outra vía de introdución de especies exóticas invasoras. Trátase de especies que escapan de ambientes confinados ou controlados, onde son cultivadas para a comercialización noutros sectores que non sexan a agricultura, explotación forestal ou a acuicultura. Para a súa eliminación, o goberno implementou un código de boas prácticas ambientais e fitosanitarias por parte de tódolos intervenientes, tanto na produción como no manexo e eliminación de residuos. Así como tamén esixe a eliminación das existencias destas especies e a prohibición da súa comercialización e a súa utilización en espazos públicos.
Pola vía ornamental as especies introducidas escapan de ambientes confinados ou controlados onde son introducidas por motivos decorativos ou ornamentais, excluíndo a horticultura comercial. Como estas especies son usadas de modo decorativo e moitas persoas que as usan non son conscientes do seu perigo, está proposto crear programas de educación ambiental para a cidadanía. Ademais da prohibición destas especies e a súa eliminación das existencias tanto en espazo públicos como privados.
As especies invasoras tamén poden ser introducidas a través de animais de compañía, acuarios ou terráraos. Estas especies tratan de escapar do confinamento ou de ambientes controlados onde son mantidas por coleccionadores particulares ou afeccionados, por comercio ou por diversión. É por iso polo que a súa eliminación será a mesma que no caso da vía ornamental.
Outra forma de introdución é polos vehículos, as especies son introducidas accidentalmente como clandestinas en vehículos terrestres como coches ou camións que non están incluídos nas categorías de transporte clandestino. Por esa razón, para previr a súa propagación é necesaria a adopción de prácticas como a limpeza antes das exportacións para garantir que o vehículo non leva consigo organismos clandestinos. Esta limpeza deberíase dar tamén antes da chegada ao destino nunhas instalacións específicas para iso.