“Os Bolechas” súmanse ao proxecto europeo de loita contra invasoras
Cómic e cartelería de “Os Bolechas” serán o piar formativo do proxecto LIFE COOP CORTADERIA, que a Asociación Galicia Ambiental executa xa ata 2028
A popular serie de libros “Os Bolechas” será unha das ferramentas do novo proxecto LIFE Coop Cortaderia que acaba de empezar e busca actuar no plano da sensibilización social ante o problema de especies invasoras como a Herba da Pampa. Esta acción europea aséntase en Galicia en tres piares: divulgación entre o público escolar, accións extractivas de planta para evitar a súa expansión ao interior de Galicia e xornadas de voluntariado no ámbito municipal en áreas afectadas pola planta. Un dos obxectivos é erradicar a imaxe “elegante” que o uso decorativo do seu plumeiro ten para unha parte da sociedade (algo habitual entre agosto e novembro) contribuíndo á expansión da semente que nestes días alcanza o seu período de fertilidade.
O cómic “O Plumeiro da Pampa, unha planta moi abusona” é o primeiro dunha serie que estará dedicada a algunhas das especies invasoras que poñen en maior risco a biodiversidade galega, empezando pola Herba da Pampa. Editado por Bolanda e Galicia Ambiental, ten como protagonistas ao famosos seis irmáns que protagonizan os libros “Os Bolechas”. No cómic de Pepe Carreiro reflíctese de forma amena e á vez moi didáctica a pequena historia desta invasora en Galicia, as súas consecuencias ambientais e a actitude que a cidadanía debe ter ante esta problemática crecente. Con isto búscase, dunha forma entretida, que os nenos poidan entender mellor a situación das especies invasoras, que sexan conscientes do perigo que conlevan e que saiban como actuar. O cómic estará dispoñible tanto en formato físico como en soporte dixital, que se poderá atopar na web de Galicia Ambiental.
O PROBLEMA
Perda de biodiversidade e problemas de saúde son dúas dos principais problemas que xera para a nosa biodiversidade a expansión en Galicia da Herba da Pampa, presente xa en todos os municipios do norte e oeste e que coloniza chans degradados, afectados por incendios ou non restaurados tras unha obra civil.
Ademais dos problemas ambientais, sobre todo a Galicia costeira ve prolongado o seu período de alerxias primaverais, ata ben entrado o mes de novembro, como consecuencia da incontrolada presenza de Herba da Pampa ou Plumacho (Cortaderia selloana) en varias comarcas. As afectacións á saúde pola presenza desta planta foron demostradas por un estudo realizado polo grupo de investigadores encabezados polo Servizo de Alergoloxía do Hospital Universitario Marqués de Valdecilla (HUMV), en Cantabria. No marco desta acción, este estudo estenderase a Galicia para poñer en evidencia o alcance neste territorio.
O PROXECTO LIFE
A Asociación Galicia Ambiental forma parte do consorcio de institucións e organizacións que desenvolverá o programa LIFE COOP Cortaderia +, que abarca varias rexións e comunidades autónomas atlánticas de España, Portugal e suroeste de Francia para o control da invasora Herba da Pampa. O proxecto propón avanzar no control e erradicación de Cortaderia seollana no Arco Atlántico aproveitando o efecto arrastre do anterior LIFE Stop Cortaderia (2018-2022) para profundar nas leccións aprendidas, ao mesmo tempo que se desenvolven ferramentas para a mellora da gobernanza pública e probada, fronte á invasión de Cortaderia.
Cun orzamento total de 6,3 millóns de euros, Galicia Ambiental pretende executar un investimento próximo aos 400.000, dos que 187.528 serán achegados pola Unión Europea a través de fondos LIFE, entre outubro de 2023 e febreiro de 2028. Para iso, o proxecto LIFE Stop Cortaderia +, que agora comeza, terá un socio galego que asume directamente a súa execución. O fin disto é materializar parte do aprendido en leste e outros territorios atlánticos e colaborar activamente coas administracións locais e rexionais para contribuír a materializar parte dos obxectivos do Plan de acción xa elaborado. O principal obxectivo sitúase agora en mellorar a metodoloxía de control e xestión desta especie invasora dentro do territorio galego xerando un “territorio barreira” para a protección das zonas de interior, onde se buscará a súa erradicación.
En Galicia, todos os esforzos económicos e persoais nesta fase serán destinados, ademais do programa de sensibilización, á eliminación da planta en zonas de transición para tentar “confinar” as masas de Cortaderia na franxa atlántica, desde a autoestrada AP9 ata o mar, e evitar a súa proliferación en espazos de interior. Estas zonas de gran afectación son, principalmente, os municipios do Golfo Ártabro e das Rías de Arousa, Pontevedra e Vigo, cuxo desenvolvemento e “invasión xeneralizada” foi paralelo á creación de grandes infraestruturas como polígonos industriais e novas autovías e rede de alta velocidade. Varios concellos galegos poderanse incorporar ao programa de traballo e conformar unha “rede preventiva de concellos”, principalmente en territorios que se corresponden cos municipios limítrofes coa autovía AP9 e os seus ramais finais. A zona de actuación prioritaria centrarase nos municipios polos que atravesa e os da marxe esquerda (sentido descendente) do traxecto da Coruña - Vigo.
De forma paralela, actuarase nalgúns dos municipios de interior con zonas de expansión moi alta, en novas vías de expansión (AVE, AP53…) e en parte dos polígonos industriais do interior que, tras movementos de terra convertéronse en “reservorios” de Cortaderia e novos focos de expansión. Á vez, promoveranse accións de sensibilización cidadá, divulgación entre Comunidades de Propietarios de Chan Empresarial e accións de voluntariado nestas contornas, a través do programa “Voluntariado GA”.
Ademais de Galicia Ambiental, este programa inclúe no consorcio asociacións dedicadas a persoas con discapacidade, AMPROS e SERCA (É); asociacións dedicadas á conservación da natureza, SÉ/BirdLife (É), e Conservatoire d’Espaces Naturels de Nouvelle Aquitaine (FR); entidades locais, Deputación Foral de Gipuzkoa (É) e a Cámara Municipal de Vila Nova de Gaia (PT); e dous centros de investigación, o Instituto Politécnico de Coimbra (PT) e o IDIVAL do Hospital de Valdecilla, este último traballa na investigación médica das repercusións que para a saúde humana está a ter a presenza de Cortaderia nalgunhas zonas da península ibérica como Galicia.