Novos sistemas de cultivo sostible: Agricultura rexenerativa
Estímase que aproximadamente unha cuarta parte das emisións globais de gases de efecto invernadoiro proveñen da agricultura. É por iso polo que as grandes empresas confían en fomentar métodos de produción máis ecolóxicos no campo, que reduzan as emisións de carbono, melloren a saúde e a biodiversidade do chan e diminúan a deforestación. E un deses métodos é a agricultura rexenerativa (AR).
A AR é un conxunto de prácticas agrícolas e de pastoreo que reverten o cambio climático ao rexenerar a materia orgánica do chan e restaurar a biodiversidade nos chans degradados. Isto mellora o ciclo da auga e a captura de dióxido de carbono.
Entre as vantaxes destacadas atópase a mellora dos servizos ecosistémicos, o fortalecemento da resiliencia ao cambio climático e o fortalecemento da saúde e vitalidade das terras agrícolas. Ademais fomenta a cría nun mesmo lugar de varias especies animais e vexetais que interactúan entre si de forma simbiótica, asegurando un equilibrio sostible e a rexeneración e o enriquecemento do chan.
A colleita tería que aumentar co tempo para que isto teña éxito. Desta maneira, a medida que aumenta a profundidade do chan superior, a produción pode aumentar e necesítanse menos entradas de compostaxe de fontes externas. O valor nutritivo dos materiais de compostaxe, así como a estrutura e contido do chan, son factores que determinan a produción real.
Unha das primeiras empresas en comezar a realizar estas accións é a multinacional PepsiCo. Esta ten a intención de contribuír á creación dun sistema alimentario máis sostible ao utilizar toda a súa experiencia no campo. O obxectivo desta estratexia, chamada PepsiCo Positive, é aumentar as prácticas agrícolas rexenerativas que melloren a fertilidade do chan e diminúan as emisións de dióxido de carbono (CO2) no sector agrícola, alcanzando os obxectivos de cero emisións netas en 2040.
A empresa implementou diversas estratexias de agricultura sostible nos campos españois durante máis de dez anos, colaborando cos agricultores locais e brindando capacitación e transferencia de coñecemento e tecnoloxía. No noso país, realízase un investimento anual de 46 millóns de euros para apoiar ao sector agrícola, o que crea 2.200 empregos (cultivos directos) na cadea de subministración agrícola. Ademais, a agricultura deste tipo produciu 191.000 toneladas de hortalizas como patacas, millo, cacahuetes e tomates, entre outras cousas.
A AR ten moitas vantaxes, entre elas está a posibilidade de reconstruír e revitalizar o chan permite manter a súa fertilidade para as próximas xeracións. Esta mellora ademais a capacidade dos cultivos para absorber nutrientes e carbono, así como para resistir os cambios climáticos, o que resulta nun campo máis saudable e, por tanto, máis produtivo. É por iso polo que, de fronte ao ano 2030, PepsiCo ten a intención de ampliar o uso de métodos de AR en España, chegando a unha superficie de 77.000 hectáreas.
PepsiCo utiliza ferramentas dixitais como a intelixencia artificial e o big data para avanzar con éxito cara á AR. Baseado nesa tecnoloxía, a aplicación exclusiva CropTrak ofrece ao agricultor información útil para maximizar o rendemento da súa explotación. O programa Consello Semanal de Rega, por exemplo, axuda aos agricultores para administrar a auga de maneira efectiva. Dado que brindan unha gran cantidade de datos cos que analizar unha variedade de parámetros, o uso destas tecnoloxías é crucial para este novo concepto agrícola. A dixitalización mellora a eficiencia e a produción, reduce as emisións e combate mellor as pragas, entre outras cousas.
Ademais, a empresa creou un foro de horticultores líderes en sustentabilidade onde os horticultores comparten información, capacitación e boas prácticas de AR. PepsiCo recoñece que establecer unha rede de traballo especializada cos agricultores e compartir novas prácticas é crucial para implementar este modelo agrícola.
Estes profesionais deben adquirir novos coñecementos e habilidades sobre o traballo sobre a terra, e adaptarse a estes cambios non é unha tarefa fácil. O proceso é difícil porque implementar estes novos métodos leva tempo. En última instancia, os proxectos de AR son a medio e longo prazo, e os seus efectos non se poden detectar ata despois de cinco anos.
A AR utiliza outras técnicas ademais destas ferramentas de última xeración que facilitan a optimización dos labores do campo, como o uso eficiente da auga, a plantación de cultivos intermedios que axudan a fixar nitróxeno na terra e evitar a erosión, o pastoreo con animais en certas plantacións e as rotacións de cultivos.
A práctica da mínima labra é outra moi arraigada. Neste caso, empréganse unha serie de apeiros específicos en certos cultivos que apenas labran o chan, pero si permiten eliminar malas herbas ou crear unha textura superficial adecuada. O obxectivo de todas estas accións é mellorar a fertilidade do chan e reducir a pegada de carbono. Ensinar aos agricultores que este cambio é factible é unha parte importante desta estratexia.
PepsiCo financiou 14 iniciativas en 11 nacións para apoiar este cambio. Un deles atópase en España, nunha leira de 10 hectáreas en Arévalo (Ávila), na que se está levando a cabo un programa piloto que investigará as técnicas máis efectivas de agricultura rexenerativa no cultivo de pataca durante cinco anos, incluíndo rotacións de cultivos, plantacións de cultivos intermedios e de cobertura, métodos de labra mínima, fertilización orgánica... O proceso inclúe a medición de diversos parámetros mediante dispositivos dixitais que mostran como cambian as características do chan en busca da rexeneración.
Os resultados de todos estes proxectos experimentais serán monitoreados pola empresa para apoiar e guiar aos agricultores durante esta transición. Estas prácticas produtivas, que se centran en aumentar a fertilidade natural do chan e, por tanto, o seu contido de materia orgánica, permiten capturar máis carbono do que se emite, aumentar a capacidade de retención de auga de choiva e reducir a erosión, un problema importante ao que non se lle presta a atención adecuada.
En conclusión, propostas innovadoras que mostran o compromiso da industria e os agricultores cunha forma de agricultura máis adaptada aos tempos actuais e ao futuro do planeta.