Galicia, á cola en reciclaxe, afronta a maior sanción autonómica de España
Galicia, vai ser penalizada por ser a última comunidade en España en termos de reciclaxe, recibirá a maior multa da Unión Europea, que o Estado ten a obrigación de repercutir ás comunidades autónomas e esta, á súa vez aos concellos en función do nivel de reciclaxe e o uso de vertedoiro. Galicia vai estar obrigada a abonar preto do 13%.
A Comisión Europea informou en xullo o ano pasado ao Goberno central a apertura dun expediente sancionador debido a que España non alcanzara o 50% de reutilización e reciclaxe de residuos domésticos antes de 2020 como estaba estipulado. Por iso, o Goberno decidiu que a penalización que esta situación trouxo consigo distribuirase entre as comunidades, esixindo a cada unha que achegue o diñeiro correspondente segundo canto se desviou do obxectivo. Neste caso, Galicia por ser unha das comunidades cunha menor porcentaxe de reciclaxe e reutilización en cuestión de xestión de residuos, recibirá a maior penalización, de case un 13%.
O secretario de Estado sostén que os datos galegos non só demoran á comunidade, senón que "fan que os datos nacionais no seu conxunto desvíense dos obxectivos fixados nas normativas europeas, de obrigado cumprimento”. Debido a esta preocupación, envioulle unha carta á conselleira de Medio Ambiente, Ángeles Vázquez, advertindo de que os malos datos galegos. En canto aos próximos obxectivos marcados pola UE, do 55% para 2025, é pesimista e cre que España volverá ser sancionada. Ademais, o Goberno salienta que existen axudas dentro do plan de recuperación, transformación e resiliencia, dos cales Galicia obtivo 56 millóns de euros para levar a cabo proxectos de optimización na xestión de residuos. Morán finaliza solicitando á conselleira de Medio Ambiente que proporcione aos municipios "políticas, directrices, instrumentos e ferramentas adecuadas" para alcanzar os obxectivos.
En 2020, a porcentaxe de residuos listos para ser reciclados ou reutilizados foi do 22,25%, considerablemente inferior ao obxectivo do 50% establecido pola Unión Europea e á media estatal do 49,39%, a pesar de representar menos do 6% da poboación do país. En 2021, a cifra non logrou mellora ningunha, descendendo ao 22,1%, mentres que a media nacional chegaba ao 43,85%. Os datos máis recentes da Sociedade Galega do Medio Ambiente (Sogama) revelan un panorama aínda máis sombrío, cun 18,32%. A alcaldesa da Coruña sostén que “se non fose por Nostián, os resultados de Galicia serían aínda peores”.
A oposición lamenta que Galicia sexa a autonomía que "máis terá que pagar" da penalización a España por non acatar os obxectivos europeos de reciclaxe, atribuíndoo á "incorrecta" xestión de residuos por parte da Xunta. O PSdeG percibe a Rueda "como un kamikaze" transformando á comunidade "nunha cheminea", mentres que o BNG sente máis medo ao ascenso do canon de Sogama. O seu deputado Luís Bará sinalou que a Xunta "apostou todo á incineración e a vertedura", o cal "vai en contra da directiva europea". Advertiu que "en principio o Goberno dixo que se ía a trasladar ás comunidades" as consecuencias do incumprimento, pero, polo momento, "non temos aínda coñecemento directo sobre esas posibles contías e como a Xunta vai xestionar esa situación”.
Ante estas críticas, Ángeles Vázquez defendeu a administración da Xunta e responsabilizou aos sistemas de xestión de residuos de Nostián e Barbanza polos "malos resultados" na reciclaxe. Argumentou que "temos dous sistemas que xa non están amparados pola Unión Europea e que o Goberno central non aclarou ata hai un ano". Vázquez resaltou que Sogama impide que o 22% dos residuos terminen nos vertedoiros e que a implementación do quinto contedor é unha medida para optimizar a información. Así mesmo, criticou que o Goberno central "alterase as regras do xogo” coa Lei de Residuos de 2022, establecendo un novo imposto sobre a vertedura e a incineración.
Dende A Asociación Galicia Ambiental lamentaron esta mañá que se busques “chibos expiatorios” para xustificar un fallo na xestión dos residuos en Galicia, a través do sistema Sogama, e, neste sentido, aclaran que: culpar ás plantas composteiras de A Coruña e Barbanza dos malos datos é unha manipulación de datos e unha acusación claramente falsa, como demostran as hemerotecas e os datos da realidade, como recollen os informes anuais de xestión do propio Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico e a Consellería de Medio Ambiente... segundo os que, dende hai décadas, son as plantas de Lousame e Barbanza que maquillan os malo datos de Sogama, no cómputo total de Galicia, nomeadamente sobre a recuperación de envases e outros elementos da fracción inorgánica.
A crítica é a Lei de Residuos de 2022 ten a mesma función de chibo expiatorio, dado que esta norma non é máis que unha transposición da norma da UE para darlle forma xurídica precisamente á obriga de reciclaxe e evitar que se cheguen a situacións como esta que se produciu, e que se repetirán nos próximos anos, mentres o “modelo galego” se basea na incineración e o uso dun dos maiores vertedoiros da península.
O modelo de xestión de Sogama non só é un xerador directo de grandes cantidades de residuos sen tratar, senón que tamén xera toneladas de cinzas e outros produtos que acaban en vertedoiros, o que, xunto coa incineración, penaliza a xestión do lixo, que debe priorizar a reutilización, a redución e a reciclaxe, o último paso desta cadea.