ADEGA e Ecoloxistas en Acción alertan do perigo das plantas de biometano en Galicia
Ecoloxistas en Acción e ADEGA están a alertar á cidadanía do modelo de instalación plantas de biometano que, con apoio de institucións coma a Xunta, se queren implantar en Galicia como modelo de xestión e que poden supor graves impactos ambientais e sociais. Empresas como ENERCO GROUP queren implantar en Galicia estas plantas para, segundo eles, “resolver os problemas de contaminación dos xurros das explotacións gandeiras”, pero tal e como informan as asociacións ecoloxistas, estas non se proxectan supeditadas ao interese local, senón en busca do negocio.
ADEGA sinala que están a aparecer varios proxectos nas principais zonas gandeiras de Xinzo de Limia, Ulloa, Terra Chá ou Deza creados por empresas enerxéticas en procura de negocio “arroupándose de “verdes” e coa escusa da economía circular”, pero que o que buscan é “facerse con enormes cantidades de diñeiro público en forma de subvencións directas”. Advirten que, unha vez estas empresas implantes as súas plantas, “os gandeiros perderán toda capacidade de decidir sobre a xestión e o uso dos xurros entregados”. De tal modo que se verían na situación de ter que pagar primeiro pola súa retirada e logo outra vez polo dixerido adoitado para fertilizar as súas terras.
Ademais de alertar aos cidadáns, expuxo unha serie de consideracións á Xunta de Galicia e ao sector agrogandeiro sobre esta situación:
En primeiro lugar, explican que o xurro non é como tal un residuo polo que o seu problema non reside en como afecte á terra nin ás augas senón na súa inadecuada aplicación, o que podería derivar en problemas de contaminación por nitritos e riscos de eutrofización das augas. En tal caso, o xurro é un fertilizante extraído da terra e só os seus excedentes poderían ser considerados residuos.
En segundo lugar, para administrar os excedentes, só é necesario ter terra dispoñible para a explotación gandeira. Segundo dita a Lei 6/2021, de residuos e chans contaminados de Galicia, antes da valorización enerxética que estes proxectos (que os promotores buscan comercializar como reciclaxe) débese ter en conta a prevención, a redución, a reutilización e a reciclaxe na mesma explotación. Isto significa optar por un modelo de gandería extensiva que estableza o tamaño da explotación (en termos de cabezas) en base á terra dispoñible para un uso sostible do xurro, ou que estableza unha xestión combinada de xurros e chan agrario que proporcione ás explotacións gandeiras o terreo requirido para tal propósito.
Así mesmo, declaran que o “modelo de plantas de produción de biogás ou biometano non resolve ningún dos problemas de contaminación do chan e da auga nin tampouco da falta de terras das explotacións con excedentes de xurro”. Finalmente, insisten en que “dixestión anaerobia de xurro só pódese considerar sostible cando a acción leve a cabo na propia explotación, evitando o transporte do xurro ata unha planta afastada das explotacións; cando o biogás aprovéitese in situ para xerar a enerxía eléctrica e calorífica que a explotación necesita; e “cando exista suficiente terra próxima ao dispor da explotación gandeira na que poder utilizar o dixerido líquido como fertilizante”.
Como solución a este problema, ADEGA propón a creación dun Plan Galego de Xestión Combinada e Integrada das Explotacións Gandeiras, do Chan Agrario e dos Xurros para conseguir en pouco tempo “o obxectivo de equilibrar a carga gandeira de cada explotación coa cantidade de chan dispoñible para unha xestión sostible do xurro”.
No que respecta ao proxecto en Antas de Ulla, ADEGA declara que tamén é politicamente inadmisible que o proxecto "se pretenda desenvolver con capital de EE.UU, Países Baixos ou Turquía, así como de países en conflito como Ucraína ou Xeorxia, e mesmo de Israel, o que en si mesmo é ética e moralmente inaceptable polo xenocidio que está a cometer contra o pobo palestino". Polo que ven imprescindible rexeitar con firmeza este proxecto de "negocio especulativo" e pedir ao concello de Antas de Ulla que rexeite a cesión da citada parcela para a súa construción.
Pola súa parte, Ecoloxistas en Acción indica que, segundo os datos que manexa a patronal gasista Sedigás, en España as enerxéticas e fondos de investimento teñen en proxecto 685 plantas de xeración de biometano con fondos europeos dispoñibles para as novas fontes enerxéticas e da Folla de Roteiro do Biogás aprobada polo Ministerio de Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico. Admiten que esta tecnoloxía biogás-biometano tería sentido “para conseguir unha “economía circular” verdadeira como nos casos das plantas que aproveitan lodos de depuradoras para producir biogás de autoconsumo local”. Pero o problema reside en que moitas das plantas que xa están en funcionamento están a recibir unha gran oposición por parte dos veciños de localidades próximas polo tipo de modelo de planta que se puxo en marcha e na forma na que está xestionada.
Alertan que un dos principais problemas é que “a maioría dos proxectos son promovidos por grandes empresas enerxéticas e fondos de investimento cun gran compoñente especulativo, nulo arraigamento territorial e onde prima a rendibilidade económica por encima de todo”, o cal se pode “traducir nunha mala praxe” da aplicación de residuos resultantes. Por iso, ven necesario “apostar por un desenvolvemento económico dos nosos pobos que sexa compatible co benestar dos cidadáns e o coidado do medio ambiente” e que ademais as macro granxas de gandería industrial, e máis recentemente as plantas de biogás con xurros, son “un dos factores que actualmente están a crear máis problemas na calidade de vida rural”.
Outro dos problemas é o tamaño das plantas, demasiado grandes, necesitando unha achega constante e moi elevada de residuos para o seu procesamento, polo que os residuos próximos non son suficientes e necesitan traerse tamén desde máis lonxe, facendo que o tránsito de camións sexa continuo pola zona, coa a cantidade de gases que iso implica. Ademais, quéixanse que a maior volume de residuos almacenados pode a ver maiores riscos de escape de emisións ou de incendio, así como unha alta probabilidade de mal cheiro derivado de transportar tanta cantidade de materia orgánica.
Desde Ecoloxistas en Acción desmenten que as plantas de biogás sexan unha solución para o tratamento dos xurros, xa que, no caso do porco, “non son un bo substrato para xerar biometano por ter moito nitróxeno en relación ao seu baixo contido de carbono”. Tal e como explica o seu portavoz, Cristóbal López, “a biodixestión non actúa sobre o nitróxeno porque o dixestato resultante ten a mesma cantidade de nitróxeno, polo que non resolve o gran problema da contaminación dos xurros”. Con todo, aseguran que si que hai instalacións de biogás-biometano que son razoables como aquelas con o tamaño idóneo para procesar os residuos de pequenas explotacións agrícolas e gandeiras próximas e que producen biogás para as mesmas instalacións agrogandeiras.