ADEGA demanda a Teresa Ribera unha moratoria aos eólicos en Galicia para evitar unha “transición inxusta”
A Asociación para a Defensa Ecolóxica de Galiza (ADEGA) envioulle unha carta e un informa á Ministra de Transición Ecolóxica, Teresa Ribera, para expoñerlle os defectos de despregamento das enerxías renovables en Galicia. Pídeselle que decrete unha moratoria na aplicación dos Reais Decretos-Lei 6/2022 e 20/2022 con relación á tramitación de proxectos de xeración de enerxías renovables no territorio galego.
Ademais solicitan que se teñan en conta os danos que se poden causar nos ecosistemas da Cordilleira Cantábrica pola aplicación dos artigos relativos ao desenvolvemento de proxectos de enerxía renovable dos Reais Decretos lei mencionados anteriormente. E tamén mostran o seu descontento pola tardanza na ampliación da Rede Natura 2000 en Galicia, xa que de non facelo estaríase a incumprir o mandato europeo.
Estes dous Reais Decretos-Lei (RDL) foron creados polo Goberno durante o pasado ano como modificación do trámite ambiental que debían seguir os proxectos de xeración de enerxía a partir de fontes renovables, en concreto a eólica e a solar. Devanditos decretos son o RDL 6/2022 do 29 de marzo, que foi modificado polo RDL 11/2022 que se chegou a tramitar como Proxecto de Lei e substituído finalmente polo RDL 20/2022 do 27 de decembro.
Por unha banda, a Real Decreto-Lei 6/2022 inclúe no seu capítulo III a eliminación da tramitación ambiental contemplada na Lei 21/2013 de avaliación ambiental substituíndoa por un "informe de determinación da afección ambiental". Este documento sería equiparable a unha DIA (Declaración de Impacto Ambiental). O novo procedemento elimina tamén a participación da cidadanía, permitindo a aprobación de proxectos con potencial impacto ambiental sen garantías procesuais suficientes e eliminando o dereito previo a manifestar a desconformidade que tiñan no momento oportuno as persoas e comunidades afectadas.
Doutra banda, a Real Decreto-Lei 20/2022 o MITERD suprime o límite de potencia de 75MW eólicos para acollerse a esta medida excepcional recollida nun “informe de determinación da afección ambiental”.
No decreto anterior, ademais dos espazos da Rede Natura 2000 e do medio mariño, quedaban fóra desta medida excepcional aquelas áreas que na "Zonificación ambiental para a implantación das enerxías renovables" elaborada polo propio Ministerio. Estas estaban consideradas como de moderada e alta sensibilidade, incluíndo áreas chave para a conservación de especies protexidas. Agora, na norma actualizada, desaparece calquera mención a esta zonificación, e ademais da RN2000 só quedan fóra desta medida excepcional os espazos oficialmente protexidos.
Como se pode comprobar, a aplicación destas normas pode derivar en graves consecuencias para o patrimonio natural galego polas especiais circunstancias que teñen lugar no territorio galego. Estas normas supoñen unha perda de dereitos xeneralizados como son a prohibición da participación pública na avaliación ambiental dos futuros proxectos. Desta forma, coa nova lei, o Ministerio vai poder autorizar os proxectos só cun estudo de impacto presentado por un promotor sen necesidade de esperar por infórmesvos preceptivos que teñan que xerar outras administracións. E aínda que a Rede Natura 2000 estea exenta de acoller proxectos susceptibles de someterse a esta tramitación "express", iso non implica necesariamente a ausencia de impactos sobre hábitats e especies para os que as Directivas 92/43 CEE (de Hábitats) e 2009/147/CE (de Aves) establecen unha protección, tanto dentro como fóra da RN2000.
Isto supón que dita exención de trámite de avaliación de impacto vai discriminar aos proxectos de enerxías renovables fronte ás iniciativas que teñen que seguir a Lei 21/2013. De tal forma que mentres que uns proxectos poden ser aprobados sen a necesidade de pasar unha avaliación, outros con menos incidencia territorial van ter que pasar o trámite ambiental. E é por iso polo que ADEGA quere tratar de que se modifiquen.
Estas normas crean tamén unha preocupante inseguridade xurídica, xa que as excepcións que introduce poden colidir coa normativa europea. A pesar da que a Directiva 2011/92/UE de Avaliación de Impacto deixa unha posibilidade (art. 4) á exención do trámite ambiental, esta só pode aplicarse a proxectos concretos e non as tipoloxías enteiras como é o caso de todas as instalacións eólicas e fotovoltaicas sen distinción. Ao mesmo tempo un recente Regulamento da UE (2022/2577) determina que a planificación das zonas para a implantación dos RDL 6/2022 e 20/2022 obvian. A aprobación destes decretos tivo como resultado a apertura dunha enorme porción do territorio galego, ao redor do 88%, ao aproveitamento eólico xestionado desde o Estado, posto que Galicia só conta con apenas un 12% de superficie protexida, principalmente baixo a figura da Rede Natura 2000 (fronte á media estatal de máis do 27%; Castela e León, 26%; Asturias, 27%; Madrid case 40%).
En consecuencia, a presión das empresas eléctricas para ocupar territorio é en Galicia o triplo de intensa que no resto do Estado. Esta situación supón unha contribución para consolidade unha nova “inxustiza ambiental” nun territorio que xa sofre as consecuencias dunha transición enerxética traumática polo que alcanza ás térmicas e electrointensivas.
Nesta ligazón pódese ler a carta que ADEGA envioulle á Ministra de Transición Ecolóxica na que lle piden unha moratoria na aplicación dos Reais Decretos-Lei 6/2022 e 20/2022 no que alcanza á tramitación de proxectos de xeración de enerxías renovables no territorio galego.
Carta ADEGA Ministra Teresa Ribera