A emerxencia ambiental sube de nivel sen que baixe o nivel de uso “político” do desastre de Toconao
Ante a chegada das bólas de plástico ás súas costas, Asturias, Cantabria, o País Vasco activaron as alertas e plans de emerxencia. A Xunta de Galicia cedeu á petición do Goberno central e subiu a nivel 2 de alerta do plan territorial de continxencias e, desta forma, poderá optar á axuda do Estado. Os expertos agora están atentos ao tempo, xa que, de cordo coa Xunta, non chegarán máis ondas de pélets ata o sábado, cando as correntes e o vento volvan empuxalas cara á costa galega. Polo momento, operarios municipais e voluntarios seguen traballando nas praias e empezan a artellarse métodos para realizar os traballos de forma práctica e o máis respectuosa posible co medio.
Desde o Ministerio de Agricultura e Pesca, o ministro Luis Planas garantiu que a vertedura de pélets nas costas de Portugal que chegaron ao litoral galego non está a causar problemas no consumo de peixe ou marisco xa que non hai datos sobre problemas relacionados con esta situación que poidan afectar o consumo. Segundo explicou despois da reunión do Consello de Ministros, están a investigar o asunto baseándose nas noticias proporcionadas pola Xunta de Galicia.
Pilar Alegría, portavoz do Goberno, afirmou que o Executivo demostrou a súa transparencia desde o 13 de decembro, cando se informou a través do 112 de chamadas de persoas que observan e verifican a presenza de bólas de resina e partículas nas costas (aínda que non se fan referencias á razón de por que non se actuou no mar coa retirada de sacos en flotación). Tal e como explicou, “o 112 recibiu chamadas de persoas o 13 e 14 de decembro”, polo que, “desde ese momento”, Salvamento Marítimo comezou a investigar o que ocorreu. Así mesmo, lembrou que a Xunta de Galicia é responsable do servizo do 112 e, por tanto, “ten coñecemento da situación desde o 13 de decembro”.
A investigación indica, como vimos contando na nosa entrega diaria e en redes, que os pélets proveñen dun dos seis contedores que o barco Toconao, con bandeira de Liberia, puido perder ao redor do 8 de decembro. Durante a rolda de prensa, a ministra quixo destacar que, unha vez que se obtivo toda a información, enviouse "á dirección de costas da Xunta de Galicia", quen desde o principio estaban ao tanto do que estaba a suceder e a razón detrás dos feitos.
Segundo informacións recentes, sábese que a pesar de que os contedores foron perdidos en augas portuguesas, aínda non se descubriu a chegada das granzas de plástico a Portugal. Isto débese a que a corrente predominante nesa dirección durante o inverno, a corrente actual está a arrastralos principalmente cara ao norte. Polo que o máis probable é que no verán dirixirase cara ao sur, o que podería xerar un aumento nas chegadas á costa portuguesa neses momentos.
Actualmente, non se ten coñecemento da composición destes plásticos, aínda que si que se sabe que Bedeko Europe foi a empresa que os fabricou e os sacos contiñan material con estabilizadores de luz UV. Estes están feitos de compostos químicos con aditivos como os ftalatos e o bisfenol A, que son tóxicos e daniños para os animais que os consomen. Non reaccionan coa auga nin se pegarán ao substrato como o faría o petróleo.
Mentres tanto, as organizacións ecoloxistas Amigos da Terra, Ecoloxistas en Acción, Greenpeace, SE/BirdLife e WWF esixen unha resposta coordinada das administracións ante a vertedura debida ao seu impacto ambiental e o posible perigo para a saúde humana debido aos indicios de toxicidade, segundo o informado pola Fiscalía de Medio Ambiente. Estas cualifican a situación ambiental como grave e piden ás administracións que traballen xuntas para resolver o problema e evitar que se repita unha mala xestión dunha crise ambiental.
A través dun comunicado piden que “se reforce a colaboración entre administracións”, así como unha maior transparencia e información por parte da Xunta de Galicia, que non se faga un uso partidista da catástrofe e únanse forzas para loitar contra o impacto a longo prazo da vertedura. Esixen ademais unha mellor coordinación, a aplicación de boas prácticas na retirada dos pélets, un seguimento do impacto ambiental a longo prazo e a consecuente investigación e depuración de responsabilidades.
Queren lembrar que a crise ambiental actual “aínda non chegou ao seu fin”, con todo, demostra o problema mundial da dependencia dos plásticos e demostra a importancia de aprobar o Tratado Global contra a Contaminación por Plásticos, que actualmente está en proceso de negociación polo Grupo de Traballo das Nacións Unidas.
Pola súa banda, a eurodeputada Ana Miranda, expresou onte durante unha rolda de prensa no Parlamento Europeo a súa “preocupación e consternación debido ao desastre ambiental que se está producindo na costa de Galicia”, e recalca que “esta marea branca é tamén un problema europeo”. Destacou tamén a necesidade de aplicar medidas urxentes por parte das distintas institucións.
Ademais, anunciou que solicitou unha reunión urxente coa Comisaria de Transporte e o Comisario de Medio Ambiente e de Pesca para avaliar a situación para que esta situación trátese de forma urxente nas comisións de Pesca, de Medio Ambiente e de Transporte do Parlamento Europeo, así como tamén un debate na sesión plenaria da Eurocámara que tería lugar a semana que vén en Estrasburgo.
De igual forma, o Bloque esixiu no Parlamento Europeo a rápida incorporación do Corredor de Fisterra como unha zona especialmente vulnerable para a OMI. Ana Miranda salientou que isto podería axudar a establecer normas máis rigorosas e asegurar "unha maior responsabilidade por parte dos operadores de embarcacións e do control do tráfico marítimo, contribuíndo así á protección a longo prazo da nosa contorna mariña". Ademais, solicitou á Comisión que se realice unha avaliación económica das repercusións ambientais. Segundo explicou, o Estado podería solicitar en Bruxelas o fondo de solidariedade "se se activa o nivel 2 e compróbase o dano que estes pélets poidan causar".
O deputado socialista galego, Nicolás González Casares, solicitou unha reunión co comisario europeo de Medio Ambiente, Virginijus Sinkevičius, co fin de avaliar a situación causada pola vertedura de pélets e determinar as posibles solucións. Casares enviou unha solicitude escrita á Comisión Europea na que destaca o potencial contaminante destes compoñentes. Lembra que a Comisión Europea enfócase en combater a contaminación de microplásticos como unha das súas prioridades principais. No seu plan de acción de 2021, a UE estableceu unha redución do 30% na vertedura de microplásticos ao medio ambiente para o ano 2030 debido aos riscos para o medio ambiente e os animais.
Mentres tanto, a asociación ecoloxista ADEGA convida á poboación para asistir a cursos de capacitación destinados a eliminar a gran cantidade de pélets que están a arrasar a costa galega. Esta organizará varias saídas para capacitar a voluntarios para coordinar grupos ou colectivos que acudan aos areais para eliminar voluntariamente pélets e outros residuos que se atopan nos areais.
O mércores 10 de xaneiro, levarán a cabo acciones en Carballo, Muros, Noia, Porto do Son e Fisterra; e o sábado 13 de xaneiro, nas diferentes praias dos concellos de Noia, Porto do Son, Carballo, Cangas e Barreiros. A organización Noia Limpa colaborará con ADEGA nas actividades educativas en Porto do Son e Noia.
O persoal técnico de ADEGA encargado de organizar estas actividades brindará a todas as persoas que participen os materiais necesarios para fomentar a limpeza e preservar a súa saúde. Segundo o principio de precaución, e mentres non se divulgue a información técnica sobre os pellets vertidos ao mar, ADEGA proporcionará ao voluntariado luvas homologados para a manipulación de produtos perigosos. O voluntariado recibirá un protocolo de limpeza de lixo mariño que especifica como retirar correctamente os pélets das praias. ADEGA suxire visitar os areais en grupos pequenos, limpar os pellets nas horas de baixamar, usar luvas de seguridade e evitar achegarse ás áreas ambientalmente máis vulnerables.
As persoas interesadas en participar nestas accións de voluntariado formativo de ADEGA deberán inscribirse a través da web da organización. Galicia Ambiental apoia a proposta realizada por ADEGA e aplaude a iniciativa e procedementos que esta organización está a promover.