1ª Reunión LIFE Coop Cortaderia: A Herba da Pampa supón un gran risco para a saúde das persoas
“As invasoras son tamén un problema de saúde”, así o declarou esta mañá Alberto Gandarillas, representante de IDIVAL, durante a primeira reunión do proxecto LIFE Coop Cortaderia na Escola Superior Agraria de Coimbra (ESAC). Gandarillas foi unha das intervencións máis destacadas da mañá tras falar sobre a importancia de Cortaderia na saúde pública. Durante o seu torno de palabra recalcou varias veces que non hai que esquecer que, ademais do problema ambiental que supón a Cortaderia, o seu pole tamén está a afectar gravemente á saúde da cidadanía. Esta problemática atribúea ás administracións “por non preocuparse polo medio ambiente”, polo que “son elas as que teñen que solucionalo”.
Segundo un estudo realizado pola súa organización, descubriron que as persoas con alerxia ás gramíneas están a se ver afectadas polo pole da Cortaderia. Isto foi descuberto ao ver un importante pico de alerxia entre os meses de setembro e outubro, unha época na que a gramínea xa non supón un perigo de alerxia (adoita darse entre os meses de marzo e maio). Desta maneira, empezaron a facer un estudo con xente alérxica ás gramíneas e xente que non, e revelouse que o 81% das persoas alérxicas tamén se estaban vendo afectadas pola Cortaderia. Afortunadamente, as vacinas ás gramíneas tamén están a facer efecto á Herba da Pampa.
A reunión comezou esta mañá con Rui Amaro, presidente da ESAC e Hélia Marchante e Santiago García representantes do proxecto LIFE Coop Cortaderia presentándose e agradecendo a todos os presentes a súa participación.
Santiago García de Enterría, durante a apertura da reunión, e en representación do proxecto, destacou que “o problema vén que nós só non podemos facer fronte ao problema da Cortaderia, necesitamos a implicación da cidadanía, das administracións e das organizacións e entidades que están aquí”.
Ao longo da mañá, e do mesmo xeito que ocorrerá durante a sesión de tarde, representantes dalgunhas institucións e organizacións que forman parte do proxecto foron expoñendo os seus plans de traballo e o que foron logrando estes últimos meses.
O representante de SAEMA, Santiago García de Enterría, foi o primeiro en facer a súa presentación na que explicou os traballos realizados pola súa organización no proxecto previo a leste, tamén dedicado á eliminación da Cortaderia Selloana, o que, como indicou, serviulles para ter coñecemento previo do tratamento da planta para este novo. Co anterior, anunciou que levaron a limparon máis de 400 hectáreas de Cortaderia e que agora esperan aumentar ese número e superar as 1.000 hectáreas. Para iso, van contar con 800 profesionais para poder levar a cabo unha tarefa de tal envergadura. “Empezamos en zonas onde hai pouco plumeiro para ir gañando hectáreas ata onde máis hai”, afirmou xa que así é máis sinxelo ir controlando a especie e evitar a súa expansión.
A continuación, Helena Freitas de CFE/UC co seu programa “Alien Invasion: Assessing the Future Threat of IAS After the IPBES Report”, centrou a súa intervención na investigación de especies invasoras. Por iso, preguntóuselle por cuestións como a non inclusión do eucalipto no Catálogo Español de Especies Invasoras (a incorporación desta especie foi solicitada polo comité técnico do Ministerio en 2018, pero finalmente non saíu adiante). Fretas revelou que a nomeaban hai varios anos persoa non grata por “cuestionar o subsidio político e os informes que se estaban facendo”, polo que tampouco entende este tipo de decisións xa que carecen de sentido habendo datos que refutan o perigo do eucalipto para a biodiversidade.
Pola súa banda, o seguinte poñente, Carla Silva de ICNF, falou sobre o “Plano Nacional de Cortaderia, con outras gramíneas – punto da situación” na que expuxo as medidas transversais que se deben tomar contra especies invasoras como a Herba da Pampa: prevención, detección precoz, resposta e erradicación rápida.
Despois, Ángel Santamaría Castañera de SEO/Birdlife Cantabria destacou catro métodos de extracción moi importantes: a eliminación física manual, a eliminación física mecánica, o método mixto e o método químico, tras os cales “hai que ter coidado de non deixar restos de raíz, aínda que sabemos que é complicado” para evitar que a planta se volva a expandir. Do mesmo xeito que Santiago García de Enterría, recalcou a necesidade de volver revisar os lugares onde se extraeu a Cortaderia durante os seguintes 2-3 anos por se quedaron sementes.
Tras un descanso, Elizabete Marchante de CFE/UC describiu a evolución da Semana Ibérica das Especies Invasoras (SEI) desde o seu comezo en 2020 ata a actualidade, converténdose así nun dos eventos de especies invasoras máis importantes do momento.
A sesión matinal terminou coas intervencións de Mónica Almeida de CERNAS/IPC e Vasco Silva de WWF que trataron o tema da Cortaderia desde un punto máis científico expoñendo os seus estudos sobre esta planta.
A sesión vespertina comezou coa intervención de Benito García Carril, presidente da Asociación Galicia Ambiental. Por primeira vez, o proxecto LIFE Coop Cortaderia conta cun socio en Galicia. Tal e como resaltou Benito García, “o piar deste proxecto é sensibilizar en centros educativos e evitar así unha imaxe “chic” da Cortaderia para buscar a erradicación do seu uso en decoración, xardinería ou eventos xa que esta supón un perigo tanto para a biodiversidade como para a saúde das persoas. Destacou tamén a importancia de que as accións que se fagan ao redor disto saian na prensa para chegar ao maior número de xente posible.
Como plan para este 2024 e o próximo ano, Galicia Ambiental leva realizando un plan de sensibilización á cidadanía a través de charlas informativas, empezando polos máis pequenos, xa que, tal e como expuxo Benito García, “non serve de nada quitar o plumeiro se non se conciencia primeiro dos seus perigos” xa que “non é un elemento elegante para poñer como decoración”. Realizáronse charlas a máis de 500 alumnos en numerosos colexios e institutos galegos nos que, xunto co cómic Os Bolechas “O Plumeiro da Pampa, unha planta moi invasora”, tratouse de expoñer a problemática desta planta invasora en Galicia.
Desde este ano ata 2028, o presidente da asociación explicou que se está procedendo a eliminar a Cortaderia Selloana do interior de Galicia cara ao exterior para confinar o eixo atlántico e evitar a proliferación cara a toda a comunidade. Polo momento empezouse polo Grove e a Illa de Arousa, zonas de gran afectación, onde se comezou a crear unha rede preventiva cos concellos.
Para este verán, anunciou que se prevén máis charlas, esta vez en campamentos concertados e de voluntariado, así como tamén a activación do plan “Illas e Penínsulas” onde se realizarán accións de extracción de sementes, extracción de plantas e reunións con concellos para colaborar tecnicamente con eles para asesoralos xuridicamente para establecer ordenanzas locais que permitan a loita contra as especies invasoras, especialmente a Acacia mimosa, a Uña de gato, a Herba da pampa e Arundo donax, pero resultaranos máis coñecida como Falso bambú, Xunco xigante ou sinxelamente, Cana.