Pontevedra, a provincia galega con peor calidade do aire. Un estudo revela altos niveis de contaminación
Pontevedra é a provincia galega con peor calidade do aire, ocupando o décimo segundo posto a nivel nacional segundo un estudo de contaminación do aire. O Instituto de Saúde Global de Barcelona (ISGlobal) levou a cabo unha investigación para estimar as concentracións ambientais diarias de partículas de contaminación no aire en diversas rexións europeas entre os anos 2003 e 2019. Segundo os resultados, Pontevedra atópase moi lonxe dos datos das demais provincias galegas. A pesar diso, Galicia, no seu conxunto, é das comunidades con mellor calidade do aire de toda España.
O obxectivo era determinar a cantidade de días que superan as recomendacións da Organización Mundial da Saúde (OMS) para un ou máis contaminantes en canto a partículas de contaminación no aire como son a chamadas materia partícula (PM 2,5 e PM 10), o dióxido de nitróxeno (NO2) e o ozono (O3).
Os datos recollidos mostran que Pontevedra experimenta altos niveis de contaminación rexistrando unha media de 35.5 días con niveis elevados de partículas PM 2,5, situándose nunha posición próxima á capital española, Madrid, que tivo 42.3 días de contaminación. É superada por Córdoba, Alicante, Madrid, Barcelona, Jaén ou Granada, que é a que peor está de todo o país cunha media de 169.22 de días con PM 2,5. En canto ao PM 10, a situación mellora minimamente, estando no posto décimo terceiro con 11.36 días sucios, pero empeora no NO2, sendo a cuarta peor en 19.07, e baixando logo ao posto 32 en O3 con 3.18.
Se o comparamos coas demais provincias galegas, Pontevedra está moito peor que as demais en canto a días sucios por contaminación. Na Coruña, o PM 2,5 está en 10, o PM 10 en 2.41, o NO2 en 5.28, e o O3 en 1. Pola súa banda, Ourense ten o PM 2,5 en 1.17, o PM 10 en 2.90, o NO2 en 0.87, e o O3 en 3.07. E finalmente, Lugo ten o PM 2,5 en 2.10, o PM 10 en 0.56, o NO2 en 0.32, e o O3 en 0.76. A Coruña e Pontevedra, en comparación cos 2,1 de Ourense e os 1,2 de Lugo, acumulan 35,5 e 10 días ao ano por encima dos valores establecidos pola OMS.
En España, en xeral, o nivel de PM 2,5 está en 23.7 días sucios, o de PM 10 en 8.4, o de NO2 en 3.1 e o de O3 en 5.7. Estando así, en comparación cos países do redor, cuns niveis moito mellores en situacións de PM 2,5, NO2 e O3. Segundo os datos recolleitos polo estudo, os niveis de PM 2,5 e PM 10 foron máis altos no norte de Italia e en Europa oriental, mentres que os niveis de materia partícula 10 foron máis altos no sur de Europa. A maioría dos niveis elevados de dióxido de nitróxeno rexistráronse no norte de Italia e en áreas de Europa occidental, como o sur do Reino Unido, Bélxica e os Países Baixos. No sur de Europa, o ozono aumentou un 0,58%, mentres que no resto do continente diminuíu ou mostrou unha tendencia non significativa.
A nivel Europa, os datos concluíron que, aínda que a calidade do aire mellorou, entre 98,10% e o 86,34% da poboación europea viven en zonas que superan os niveis de PM 2,5, PM 10 e NO2 recomendados pola OMS.
Estes investigadores do ISGlobal examinaron os niveis de contaminación en máis de 1.400 rexións en 35 países europeos, o que equivale a 543 millóns de persoas. Os niveis de partículas en suspensión (PM 2,5 e PM 10) e dióxido de nitróxeno (NO2) diminuíron na maior parte de Europa, segundo os achados publicados en Nature Communications. En particular, os niveis de PM 10 experimentaron a diminución máis significativa durante o estudo. O NO2 e o PM 2,5 experimentaron diminucións anuais do 2,72%, 2,45% e 1,72%, respectivamente. Con todo, no sur de Europa, os niveis de O3 aumentaron un 0,58% anual, o que multiplicou case por catro o número de días con mala calidade do aire.
O estudo tamén examinou a cantidade de días nos que dous ou máis contaminantes superaron simultaneamente os límites, o que se coñece como "día con contaminación composta". A pesar dos avances globais, o 86,3% da poboación europea experimentou polo menos un día de contaminación composta ao ano durante o período de estudo, coas combinacións máis frecuentes de PM 2,5 - NO2 e PM 2,5 - O3.
Os achados demostran que a calidade do aire en Europa mellorou de forma significativa en PM 10 e NO2, pero os niveis de PM 2,5 e O3 non seguiron a mesma tendencia positiva, o que significa que máis persoas están expostas a niveis de aire non limpo. Segundo Zhao-Yue Chen, investigador de ISGlobal e autor principal do estudo, requírense esforzos específicos para abordar os niveis de PM 2,5 e O3 e os días con contaminación composta asociados, especialmente no contexto do rápido aumento das ameazas do cambio climático en Europa.
E Carlos Pérez García-Pando, ICREA e Profesor de Investigación de AXA no BSC-CNS, afirma que a súa estimación da exposición da poboación a eventos de contaminación atmosférica composta brinda unha base sólida para a investigación futura e o desenvolvemento de políticas para abordar a xestión da calidade do aire e as preocupacións de saúde pública en toda Europa.
Estes achados están en gran medida en liña coas estimacións realizadas pola Axencia Europea de Medio Ambiente (AEMA) para os 27 países da UE utilizando só datos de estacións urbanas. Durante a tempada alta de 2003 a 2019, ningún país cumpriu coas directrices anuais de ozono (O3). En canto á exposición a curto prazo, máis do 90,16% e do 82,55% da poboación europea vivían en zonas con polo menos 4 días que superaban as directrices diarias da OMS para PM 2,5 e PM 3 en 2019. As cifras para NO2 e PM 10 eran do 55,05% e do 26,25%, respectivamente.
A contaminación por PM 2,5 e O3 é moito maior no tempo medio de exposición e a poboación exposta a días. O equipo de investigación afirma que isto demostra a necesidade dun maior control destes contaminantes e a importancia de abordar a tendencia crecente e os efectos da exposición ao O3.
As directrices de calidade do aire publicadas pola OMS en 2021 resaltan a importancia de controlar seis contaminantes principais, incluíndo partículas (PM 2,5 e PM 10), ozono (O3), dióxido de nitróxeno (NO2), dióxido de xofre (SO2) e monóxido de carbono (CO). Estas directrices establecen estándares para protexer a saúde pública e destacan a urxencia de abordar a contaminación atmosférica en todas as rexións, incluída Galicia.
A partir do seu tamaño, estes elementos minúsculos, coñecidos como materia particular (PM), analízanse en dous niveis. As PM 10 máis grandes son as que teñen un tamaño inferior a 10 micras, mentres que as PM 2,5 son as que teñen un tamaño inferior a 2,5, é dicir, menos que un cabelo humano. Ambos os tipos poden ser po, cinzas, feluxe, pole ou partículas sólidas ou líquidas que se esparcen pola atmosfera.
Debido ao seu alto contido en sulfatos, nitratos, metais ou ácidos, xeralmente atribúeselle unha toxicidade superior ás máis pequenas. Con todo, tanto un como outro teñen a capacidade de ingresar ao corpo a través da respiración, acumularse no corpo e causar enfermidades. As PM0,1, que son máis finas, poden chegar aos alvéolos pulmonares e logo ingresar ao sangue, o que pode causar danos en varios órganos.
Os investigadores non só están preocupados polas partículas, senón tamén polos datos de ozono troposférico. Este tipo non se libera directamente á atmosfera, xa que se forma a partir doutros gases que proveñen da industria e o transporte.
Os achados deste estudo poñen así de relevo a necesidade de accións concretas para mellorar a calidade do aire en Pontevedra e en toda Galicia, co fin de protexer a saúde da poboación e mitigar os impactos negativos do cambio climático na rexión.