O proxecto NORAVES revela movementos inéditos das aves mariñas galegas grazas a tecnoloxía GPS-GSM
O proxecto NORAVES está a revolucionar o coñecemento sobre o comportamento das aves mariñas que habitan ou crían na costa galega. A través da instalación de dispositivos GPS-GSM en exemplares de especies como a pardela cincenta e a gaivota patiamarela, investigadores galegos están a recompilar datos en tempo real sobre os seus desprazamentos, hábitats e interaccións coas actividades pesqueiras. O obxectivo é identificar zonas de risco e atopar solucións que garantan a súa conservación sen comprometer a actividade económica do sector pesqueiro.
Este proxecto, coordinado polo CEIDA (Centro de Extensión Universitaria e Divulgación Ambiental de Galicia) e desenvolvido en colaboración co Centro Oceanográfico da Coruña (IEO-CSIC), a ONG SEO/BirdLife e a cooperativa Cory’s, o proxecto emprega dispositivos GPS-GSM de última xeración para rastrexar en tempo real os desprazamentos de especies como a pardela cincenta ou a gaivota patiamarela, ambas cunha presenza destacada no litoral galego.
Durante a primavera de 2025, o equipo instalou estes aparellos en 10 pardelas e 6 gaivotas procedentes de colonias reprodutoras da costa. Os dispositivos, que pesan apenas uns gramos e incorporan paneis solares, GPS, profundímetro e conexión GSM, permiten recompilar datos de xeolocalización, mergullos e desprazamentos con precisión milimétrica. O resultado foi unha imaxe completamente nova do uso que estas aves fan do espazo mariño, e unha ferramenta clave para a súa protección.
As primeiras semanas de análise deixaron cifras e rutas que desconcertaron mesmo aos especialistas. A viaxe de “furabocho” foi un dos casos máis destacados xa que tras abandonar o seu niño, esta pardela voou ata a altura de Terranova mentres a súa parella permanecía incubando o único ovo da posta, sen comer nin moverse durante dúas semanas. Outros exemplares foron detectados preto do paralelo 54º, na altura de Irlanda do Norte, máis ao norte do que nunca se tiña documentado ata agora.
A variedade de comportamentos tamén se confirmou no caso das gaivotas patiamarelas, algunhas amosan unha rutina de patrullas mariñas que chegan ata os 80 quilómetros da costa, mentres outras se moven exclusivamente en terra, alimentándose en campos de cultivo, explotacións gandeiras ou mesmo no vertedoiro de Sogama. Segundo os investigadores, esta especialización individual confirma a alta capacidade adaptativa da especie, pero tamén sinala a complexidade de definir medidas de conservación eficaces, sobre todo nun contexto de declive poboacional cuxas causas seguen sen esclarecerse.
A información recollida polas aves complétase co traballo do Centro Oceanográfico da Coruña, que leva anos elaborando mapas sobre a distribución da actividade pesqueira galega. A superposición destes datos permite identificar áreas de posible conflito, nas que aves e flota coinciden e onde existe risco de capturas accidentais. “Necesitamos saber onde actúan as distintas artes de pesca, tanto as industriais como as menores, para identificar zonas de risco e propoñer medidas adaptadas”, explica Lucía Cañás, investigadora principal do IEO no proxecto.
Unha pardela cincenta chamada “furabocho” percorreu 6.500 quilómetros dende as costas galegas ata achegarse á plataforma continental de Terranova, no corazón do Atlántico norte. A súa viaxe, rexistrada con precisión día a día durante 14 xornadas, é unha das moitas historias sorprendentes que está a descubrir o proxecto NORAVES, unha iniciativa pioneira que busca entender mellor o comportamento das aves mariñas en Galicia e a súa interacción co sector pesqueiro.
A colaboración entre entidades con experiencia en biodiversidade, pesca e tecnoloxía converte NORAVES nun modelo de traballo interdisciplinar. A achega da cooperativa Cory’s, centrada no seguimento da actividade mariña no Cantábrico, enriquecerá o mapa de interaccións ao longo de toda a fachada norte da Península. A finalidade última é clara: atopar fórmulas para garantir a coexistencia entre a pesca (actividade vital para o litoral galego) e a conservación das aves mariñas, especialmente agora que todo o mar galego está declarado Zona de Especial Protección para as Aves (ZEPA).
O proxecto conta co respaldo da Fundación Biodiversidad do Ministerio para la Transición Ecológica y el Reto Demográfico, a través do Programa Pleamar, e está cofinanciado pola Unión Europea mediante o Fondo Europeo Marítimo, de Pesca e de Acuicultura (FEMPA).
Dende o seu cuartel xeral no Castelo de Santa Cruz (Oleiros), o CEIDA leva máis de vinte anos como centro de referencia en educación ambiental en Galicia. Agora, coa coordinación de NORAVES, dá un paso máis cara á ciencia aplicada, poñendo a tecnoloxía ao servizo da conservación e da xestión sostible do mar.
Desta forma, grazas á tecnoloxía GPS-GSM e á cooperación entre organismos científicos e o sector pesqueiro, Galicia sitúase á vangarda europea no seguimento das aves mariñas e na procura de solucións realistas e baseadas na evidencia para a conservación dos seus ecosistemas costeiros.