Galicia lidera o mercado de compensación do carbono forestal en España
A venda do aire limpo dos montes está a converterse nun gran negocio en España que en moitos casos enmascara malas prácticas ambientáis. Nun intento das grandes empresas por parecer máis verdes ou que se preocupan polo medioambiente, son cada vez son máis as que buscan compensar a súa pegada de carbono facendo investimentos en proxectos de reforestación lonxe moitas veces de criterios de sustentabilidade e sen ter en conta especies autóctonas, riscos de estrés hídrico, etc. España é un dos países que conta cun alto número de montes que participan neste tipo de accións. En total hai 622 proxectos, dos cales 342 atópanse en Galicia. Estariamos a falar ademais dunha nova fonte de ingresos para os propietarios e comunidades de montes.
O Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico (MITECO) é o encargado de rexistrar estes proxectos para que o aire limpo dos montes poida ser vendido ás compañías contaminantes, para despois establecer unha equivalencia entre as toneladas de maneira e o carbono que poden captar. Estes montes para que poidan ser aceptados nos proxectos, ademais, deben estar nunha zona forestal que fose incendiada ou que estean situados nun lugar onde non houbese un bosque desde o ano 1990.
Tamén é necesario que a zona teña unha superficie superior a unha hectárea, que o proxecto teña unha duración de polo menos trinta anos e que se utilice a calculadora do Rexistro para calcular as absorcións de CO2. A Xunta quere esixir ademais ao Goberno que se inclúan os bosques que teñan ferramentas de ordenación forestal, o que ampliaría significativamente o número de potenciais beneficiarios.
Segundo os datos do ministerio, actualmente hai rexistrados 622 proxectos en España, unhas 13.041 hectáreas, sendo Galicia a comunidade autónoma onde máis hai rexistrados, un total de 342, o que supón un 54% dos proxectos a nivel estatal. A provincia onde hai máis áreas ocupadas é Pontevedra con 3.157 hectáreas, seguida por Ourense con 2.492, Lugo con 882, e, por último, A Coruña con 641 hectáreas. Isto posibilitará a creación de novas plantacións forestais nunha superficie de máis de 7.100 hectáreas que poderán absorber 3,7 millóns de toneladas de gases de efecto invernadoiro, o que equivale ao 40 por cento das emisións netas da rexión de Galicia nun só ano. Destas previsións, espérase que a absorción de toneladas de CO2 prevista en Pontevedra polas hectáreas que ten é de 1.616.739 t; en Ourense de 1.246.060 t; en Lugo de 491.629 t; e na Coruña de 387.139 t.
Con todo, no últimos tres anos, o crecemento deste mercado en Galicia foi rápido. Dos 8 proxectos que se inscribiron en 2020, pasando polos 78 de 2021, aos 230 que se inscribiron en 2022. No transcurso deste ano, esta cantidade aumentou nun 33% ata alcanzar os 342 montes.
En canto ás ganancias dos propietarios, estes non terán que esperar eses trinta ou cincuenta anos para obtelas xa que unha vez rexistren o proxecto no rexistro de pegada de carbono, terán a capacidade de comercializar o 20% das toneladas de CO2 que poden absorber. E a medida que creza a árbore, o resto cobrará. O custo dunha tonelada de CO2 varía moito e depende do mercado, con todo, os expertos estiman un prezo media de entre 20 e 25 euros. No caso de que os 342 montes galegos teñan a intención de absorber 3,7 millóns nun prazo de ata cincuenta anos, necesitaríase un investimento de ao redor de 75 millóns de euros.
Segundo datos do MITECO, apareceron empresas intermediarias que están dispostas a brindan aos propietarios e comunidades forestais a xestión das plantacións e a tramitación do proxecto de absorción de CO2 ante o ministerio a cambio de obter o 50% dos beneficios do negocio. Estes indican tamén que o 71% dos proxectos de captación de carbono son outorgados a terceiros, o que significa que os propietarios non os manexan directamente.
Desta forma, as empresas que desexan diminuír o seu impacto ambiental e mellorar a súa reputación poden adquirir o aire limpo producido por eses montes. Trátase máis ben dunha cuestión de responsabilidade social que de responsabilidade comercial. Algunhas empresas optan por obter menos beneficios e mellorar o medio ambiente, aínda que isto tamén pode estar detrás de intereses económicos. Este sistema é similar ao que se aplica ás empresas que xeran emisións de gases de efecto invernadoiro, as cales están obrigadas a limitar a súa produción e a pagar por superala.
Ante isto, a Xunta avoga por protexer ás comunidades montes veciñais. Antes de levar a cabo calquera acción que implique un pago, as comunidades forestais xeralmente reciben asesoramento, polo que o maior problema rexístrase entre particulares, onde a falta de información é máis frecuente. Para lograr isto, queren tratar de intensificar os requisitos para a autorización deste tipo de negocios xurídicos. Por tanto, será necesario que os comuneiros aproben en asemblea a formalización destes contratos, que tamén deberán ser rexistrados en escritura pública. Ademais, a venda de aire limpo considerarase unha explotación forestal similar á madeira. E, desta maneira, Medio Rural poderá aprobar modelos de contratos que poden ser utilizados polas comunidades rurais como guía. Así mesmo, busca asegurar a intención de reducir o impacto do cambio climático da comunidade, polo que se require que certas empresas colaboren ou sexan castigadas economicamente.
Mentres tanto, a Organización Galega de Comunidades de Montes está a considerar establecer unha sociedade para participar neste negocio, o cal ofrece múltiples beneficios financeiros, sen afectar negativamente a planificación do monte. Os proxectos poderían ser tramitados ante o Ministerio de Transición Ecolóxica sen ter que recorrer a intermediarios. A consellería está a traballar na creación dunha bolsa de carbono por lei para controlar directamente este mercado, que actualmente está baixo a xestión do MITECO.