Galicia celebra o 25 aniversario do Programa de Municipios Saudables e Sostibles cun acto de clausura en Santiago
Santiago de Compostela acollerá o xoves 30 de outubro de 2025 no escenario central da clausura polo 25 aniversario do Programa Galego de Municipios Saudables e Sostibles 2000-2025, unha iniciativa pioneira en Europa e recoñecida pola Organización Mundial da Saúde (OMS) que marcou un antes e un despois na xestión ambiental dos concellos galegos. O acto desenvolverase no Salón dos Tirantes da Cidade da Cultura e servirá para facer balance dunha experiencia que, tras dúas décadas e media de traballo continuado, contribuíu a situar Galicia como referente na acción local contra o cambio climático, na mellora da saúde ambiental e na defensa da sustentabilidade.
A denominación escollida para esta xornada, “A gobernanza ambiental nos concellos galegos cara á sostibilidade de Galicia e á saúde planetaria”, resume o espírito que presidiu o programa desde a súa posta en marcha no ano 2000: pensar globalmente, actuar localmente. O impulso inicial veu da man do profesor Francisco Peña, que promoveu unha rede de formación, debate e cooperación municipal arredor da saúde ambiental, apoiándose nas orientacións da OMS e nas experiencias internacionais das chamadas “cidades saudables”.
O programa estruturouse fundamentalmente a través dos Cursos de Saúde Ambiental, que celebraron 65 edicións, ás que se engaden dous encontros de carácter internacional. Ao longo deste período participaron máis de 6.700 profesionais, entre técnicos municipais, expertos ambientais, sanitarios, académicos e representantes de entidades sociais. A itinerancia dos cursos permitiu que practicamente toda Galicia estivese implicada, con actividades en cidades, vilas e pequenas localidades, o que favoreceu a extensión territorial da filosofía da sustentabilidade.
En total, adheríronse 265 entidades locais, das que 257 corresponden a concellos galegos, pero tamén se sumaron municipios de León, Asturias, Madrid e Portugal, así como entidades rexionais portuguesas. O programa contou ademais co apoio institucional da OMS, con figuras de referencia como a doutora María Neira, directora de Saúde Pública e Medio Ambiente, e recibiu o respaldo simbólico da Casa Real, coa Presidencia de Honra de Felipe VI en diferentes edicións, tanto sendo Príncipe de Asturias como xa monarca.
A xornada conmemorativa de clausura abrirase cunha benvida a cargo do propio profesor Peña, quen repasará os principais fitos acadados. A continuación celebraranse tres mesas redondas temáticas. A primeira, centrada nas grandes ameazas ambientais do século XXI, reunirá expertos de prestixio internacional como José Ignacio Elorrieta, exdirector do Instituto de Saúde Pública de Navarra; Susana Marinho Paixão, presidenta da Sociedade Portuguesa de Saúde Ambiental; Eleuterio Martínez Alcántara, catedrático da República Dominicana e consultor de organismos da ONU; e Domingo Gómez Orea, catedrático da Universidade Politécnica de Madrid.
A segunda mesa de debate analizará a contribución do programa á sostibilidade ambiental dos concellos galegos, cun panel composto por alcaldes e responsables locais que participaron activamente ao longo destes anos. Entre eles estarán Nava Castro, alcaldesa de Ponteareas; Francisco José Fumega, alcalde do Carballiño; Telmo Martín, rexedor de Sanxenxo; así como outros representantes de Vilalba, Ordes, Caldas de Reis, Allariz e O Grove.
Na terceira mesa, moderada polo exreitor da Universidade de Vigo, Luis Espada Recarey, abordarase a implicación da ciencia, da empresa e da sociedade civil no programa. Intervirán, entre outros, Francisco Javier Sanz Larruga, catedrático de Dereito Ambiental da Universidade da Coruña; María Julia Melgar Riol, catedrática da Universidade de Santiago de Compostela; Juan Manuel Vieites, presidente da Confederación de Empresarios de Galicia; e representantes de asociacións culturais, ecoloxistas e xornalísticas. A clausura oficial estará presidida por Ángeles Vázquez, conselleira de Medio Ambiente e Cambio Climático da Xunta de Galicia.
O encontro está dirixido a un público especializado, desde técnicos e responsables políticos das administracións locais e autonómicas ata profesorado universitario e de ensino medio, xestores de empresas, profesionais da saúde ambiental, axentes de conservación e representantes de asociacións sociais e ecoloxistas. A asistencia é gratuíta, mais limitada ao aforo do local, polo que se require inscrición previa ata o 24 de outubro.
Este aniversario supón tamén o peche oficial do programa, que segundo o seu fundador deixa un balance “moi positivo e satisfactorio”, pese ás dificultades orzamentarias e aos momentos de adversidade. A conmemoración dos 25 anos pon así fin a unha etapa que marcou a política ambiental local galega, mais os seus impulsores insisten en que o camiño iniciado debe continuar. A responsabilidade pasa agora a mans dos concellos, que contan coa experiencia acumulada e cunha sociedade cada vez máis sensibilizada. O obxectivo segue sendo o mesmo que no ano 2000: unha Galicia máis sostible, con concellos comprometidos e capaces de liderar a loita pola protección do medio ambiente e a saúde das persoas no marco global.