Cinco brigadistas seguen graves na Coruña tras o incendio de Barreiros e reabre o debate sobre o modelo galego de loita contra o lume
Cinco mozos brigadistas permanecen hospitalizados en estado grave no Complexo Hospitalario Universitario da Coruña (CHUAC) despois de teren resultado feridos no incendio declarado en Barreiros e que arrasou 140 hectáreas. O accidente, que conmoveu a comarca e puxo en alerta a toda Galicia, volve poñer enriba da mesa as debilidades dun sistema de extinción que cada verán queda exposto ao límite.
Segundo fontes hospitalarias, os traballadores afectados, de entre 24 e 29 anos, sufriron queimaduras de segundo grado que afectan ao 25% do corpo e inhalación de fume, afectando gravemente a súa saúde. Polo momento, evolucionan lentamente, aínda que a súa situación continúa a ser delicada. Os cinco formaban parte dunha brigada aerotransportada que interveu nas primeiras horas do lume, un dos máis intensos das últimas semanas na Mariña lucense. O que nun principio semellaba un operativo rutineiro acabou en traxedia, lembrando o arriscado deste labor na primeira liña das lapas.
A situación destes brigadistas, porén, non pode entenderse como un feito illado. Os expertos e sindicatos alertan desde hai anos de que gran parte das brigadas están compostas por peóns de silvicultura que, tras unha preparación apresurada e ás veces insuficiente, acaban desempeñando funcións de bombeiros forestais nunhas condicións altamente precarias. A maioría traballa con contratos temporais, salarios que apenas superan o mileurismo e con protección e medios limitados para enfrontar lumes de gran intensidade. Ademais, gran parte do dispositivo depende de subcontratas privadas e procedementos de contratación pouco transparentes, onde as empresas beneficiarias, moitas con décadas de presenza no sector, aproveitan a situación sen asumir a responsabilidade completa polos riscos aos que se enfrontan os brigadistas.
Precisamente, un membro doutra base helitransportada na provincia de Ourense, que traballa baixo a mesma catalogación que os feridos en Barreiros, denunciou as condicións do persoal: «Temos contratos fixos discontinuos de peóns de silvicultura e caza, que van desde os catro aos nove meses, que é o máximo. En teoría as nosas funcións deberían ser as de desbrozar no monte ou podar, coma un empregado de calquera empresa forestal, pero en realidade estamos toda a campaña apagando incendios. Viaxamos nos helicópteros, déixannos en terra e estamos en primeira liña de lume. Traballamos de bombeiros forestais sen selo e sen cobrar pluses de perigosidade, toxicidade e demais», criticou. Esta testemuña reforza a percepción de moitos expertos e sindicatos de que gran parte das brigadas temporais en Galicia actúan en condicións precarias, cunha formación insuficiente e sen recibir a compensación adecuada para un traballo de tan alto risco.
A este problema súmase a dependencia de medios aéreos operados por compañías privadas. Helicópteros e avións contraincendios que levan décadas sendo parte indispensábel do dispositivo galego, mais as adxudicacións destes servizos foron obxecto de polémica en numerosas ocasións. Aínda que as aeronaves luzan agora nomes internacionais que achegan aparencia de modernidade, o certo é que detrás están moitas das mesmas empresas que participan neste negocio desde hai máis de trinta anos.
A combinación de montes mal xestionados, persoal en precario e un gasto centrado na extinción antes que na prevención alimenta o que algúns expertos denominan “o ciclo do lume”. Cada verán actívanse brigadas temporais, despréganse helicópteros e contrátanse servizos externos con custos millonarios. Cando a campaña remata, a prevención redúcese ao mínimo e as políticas de ordenación forestal avanzan con lentitude. Así, cada novo incendio grave reabre un debate que raramente se traduce en cambios estruturais.
A conmoción en Barreiros e no conxunto da Mariña foi inmediata. Veciños que seguiron de preto o avance das lapas relatan a angustia vivida ao ver como o lume se achegaba a vivendas e fincas, e como os brigadistas, mozos na súa maioría, se xogaban a vida nun terreo de difícil acceso. A alcaldesa de Barreiros sinalou que “o primeiro é desexar a recuperación dos rapaces, pero tamén pedir que a Xunta revise canto antes como se está organizando a loita contra os incendios, porque non pode ser que a xente que defende os nosos montes acabe así”.
A sociedade galega segue de preto a evolución dos feridos, mentres no fondo permanece aberta a incógnita de se esta nova traxedia servirá para repensar un modelo que acumula críticas desde hai décadas.