A PRIMEIRA SEMANA DE XULLO DISPARA AS ALARMAS E AS DUBIDAS SOBRE O PROXECTO ALTRI
O mes de xullo arranca con novas informacións que poñen máis en entredito o proxecto de fábrica de celulosa de Altri en Palas de Rei, novas que están a axudar a esclarecer como é realmente o proxecto, amosando eivas en tres grandes cuestións, primordiais para o seu futuro. Por unha banda: a Consellería de Saúde prohibiu o baño no encoro de Portodemouros pola presenza de cianobacterias perigosas para a saúde, feito que está a ocorrer xa sen as verteduras que faría a fábrica. Doutra banda, a Comisión Europea (CE) afirma que non recibiu ningunha solicitude de axudas de fondos Next Generation por parte do Goberno español e, ademais, os veciños da conca do río Ulla desmentiron varios datos sobre a fábrica achegados pola empresa lusa.
Portodemouros contaminado
Desde o pasado xoves, o baño e as actividades acuáticas no encoro de Portodemouros están prohibidos pola Consellería de Saúde ao atoparse en estado de eutrofización, a pesar de non empezar o verán climatolóxico. A Xunta realizou o terceiro exame do ano no río Ulla o 26 de xuño e atopou unha gran cantidade de bacterias de Enterococo intestinal e Escherichia coli, que poden provocar diarreas, infeccións urinarias ou nas feridas. Debido a estes altos niveis, declarouse o nivel 3 neste enclave ao superar o límite permitido de 8 milímetros cúbicos por litro: as análises revelaron 10 milímetros cúbicos por litro de Escherichia coli e 10 milímetros cúbicos por litro de Enterococo intestinal.
Tras ao atopado, a consellería colocou un cartel nas instalacións do club náutico de Agolada que prohibe o baño e as actividades acuáticas e advirte sobre a propagación de cianobacterias que son prexudiciais para as persoas e os animais. Ademais, albiscáronse escumas e natas a primeira ollada en lugares onde os bañistas poden estar en contacto e hai un risco de inxestión. Neste encoro é común que durante o verán as augas vólvanse verdes debido ao derramamento de xurros ou augas residuais sen tratar, o cal empeora durante os meses de seca. Esta zona recreativa, que recibiu unha cualificación provisional de excelente en 2023, incorporouse ao rexistro oficial de augas de baño da Xunta na presente tempada.
Esta situación demostra a fraxilidade deste ecosistema artificial creado para a produción de enerxía eléctrica, que retén unha parte do caudal do río Ulla, pero que recibe cuantiosas achegas de residuos e augas, sen depurar, o que fai que chegue a extremos críticos a cantidade de materia orgánica presente… Se a eles engádense novos incrementos de temperatura como os que xeraría a vertedura de augas, teoricamente depuradas de Altri (e mesmo a presenza de máis elementos orgánicos nelas), situaría esta instalación fóra dos niveis aceptables para a vida nesas augas. Ademais, o embalse, na súa zona máis alta, moi cerca de onde quérese realizar a captación, apenas ten caudal durante os meses de verán e setembro.
Novas reaccións veciñais
Con todo, a eutofización que se está dando nos últimos días xa foi alertada polos veciños da conca do río Ulla. Hai uns días desmentiron nunha carta ao director de La Voz de Galicia os datos achegados por Altri sobre as verteduras da fábrica e como estes afectarán tanto o encoro de Portodemouros como ao río e á súa desembocadura. No escrito avisaron sobre as graves repercusións que poderían xurdir augas abaixo debido ás substancias tóxicas e toxinas que se liberarán no fluxo de saída do encoro debido ás altas temperaturas que se dan cada verán.
Así mesmo, advirten que o aumento da temperatura da auga do encoro durante o verán podería ser maior do mencionado pola empresa (26ºC) e que o impacto negativo estenderase máis aló do tramo previo ao encoro, afectando a vida acuática e fomentando a aparición de especies invasoras, como no caso da difusión da Herba da pampa no encoro de Portodemouros, que depende de moitas máis variables que as analizadas no Estudo de Impacto Ambiental (como a temperatura ambiental e a insolación).
Do mesmo xeito, criticaron os resultados de Altri alegando que non garanten a preservación do "estado ecolóxico" do río. Indícase que algúns parámetros están por encima dos límites regulamentarios e que calquera cambio na química ou mesmo o caudal do río pode superar estes límites. Tamén aseguran que as estimacións proporcionadas pola empresa lusa baséanse nas estimacións realizadas polo fabricante do reactor biolóxico de membrana, obtidas con rendementos óptimos e sen a sucidade lóxica posterior nas membranas, o que reduciría o rendemento.
En canto ás verteduras que a fábrica vai realizar no río, os veciños afirman que «a experiencia nos mostra que as verteduras de ningunha celulosa activa son tan inocuos como se desprenden desde nota de prensa». Por iso, propuxeron actualizar as tecnoloxías en fábricas activas antes de confiar na súa efectividade.
Axudas europeas
Finalmente, o venres, o Bloque Nacionalista Galego informaba que a CE confirmáralles que non recibira ningunha solicitude do estado español de fondos Next Generation para o financiamento da fábrica de Altri. Tal e como explicou a CE, ademais de non recibir unha solicitude para a súa aprobación, o proxecto requiriría unha avaliación da fábrica de celulosa e fibras téxtiles no marco dun PERTE (Proxectos estratéxicos para a recuperación e transformación económica). E indican que, un proxecto deste tipo, debe cumprir con todas as regulacións sen comprometer o medio ambiente.
Segundo informa a eurodeputada do BNG, Ana Miranda, responsables de diversas áreas dá Dirección Xeral de Medio Ambiente da CE afirmaron que un proxecto destas características debe cumprir con todos os principios e esixencias de transparencia, coas "esixencias ambientais e de conflito de intereses, e que, se este chégase a aceptar, debería comezar a funcionar antes de agosto de 2026.